Fizyka – poziom podstawowy
Cele krztałcenia – wymagania ogólne
II. Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników.
III. W skazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych).
1) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i często tliwości;
2) opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i pro mieniem oraz wskazuje przykłady sił pełniących rolę siły dośrodkowej;
3) interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul;
4) wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występo wania;
5) wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi;
6) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjon arn ego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrod kową, wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje III prawo Keplera);
7) wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd;
8) wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;
9) opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na para laksie i zasa dę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posłu guje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego;
10) opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego;
11) opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce;
12) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przyb li żony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę gala ktyk).
2. Fizyka atomowa. Uczeń:
1) opisuje promieniowanie ciał, rozróżnia widma ciągłe i liniowe rozrzedzonych gazów jednoatomowych, w tym wodoru;
2) interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów;
3) opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone;
4) wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii;
5) interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między pozio mami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu;
6) opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyzna cze nia energii i prędkości fotoelektronów.
3. Fizyka jądrowa. Uczeń:
1) posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron; podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej;
2) posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, defi cytu masy i energii wiązania; obli cza te wielkości dla dowolnego pierwiastka układu okresowego;
3) wymienia właściwości promieniowania jądrowego α, β, γ; opisuje rozpady alfa, beta (wiadomości o neutrinach nie są wymagane), sposób powstawania promie niowania gamma; posługuje się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego; 4) opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połow ic zn ego rozpadu; rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu; wyjaśnia zasadę datowania substancji na podstawie składu izotopowego, np. dato wanie węglem 14C;
5) opisuje reakcje jądrowe, stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę za cho wa nia ładunku oraz zasadę zachowania energii;
6) opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego;
7) wyjaśnia wpływ promieniowania jądrowego na materię oraz na organizmy;
8) podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości i energii jądrowej;
9) opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neu tronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej;
10) o pisuje działanie elektrowni atomowej oraz wymienia korzyści i zagrożenia płyną ce z energetyki jądrowej;
11) opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej.